Vandaag een nerveuze start van de University Challenge, de tweekamp tussen Eelke de Boer en Friso Nijboer. Eerst was Friso te laat, daarna liet de techniek het afweten. Het is dan belangrijk om rustig te blijven. Gelukkig waren de problemen snel opgelost en kon de partij beginnen.

Ik krijg regelmatig de vraag: ‘Wat doet een arbiter als iedereen aan het spelen is? Alleen maar de krant lezen? Of doen jullie nog meer?’. Een goede vraag! Als arbiter hebben we in de eerste uren inderdaad maar heel weinig te doen. Er is dus tijd om de krant te lezen. Maar hoe langer het duurt, hoe drukker het voor ons wordt. Allereerst proberen we in de gaten te houden op welke borden onze hulp wel eens nodig zou kunnen zijn, bv. met een extra dame of een nieuw notatiebiljet. Ook als er een claim is moeten we paraat zijn. En bij een toernooi met enkele honderden deelnemers is er iedere dag wel minstens 1 ‘incident’. Het gaat dan in enkele ogenblikken van 0 naar 100 en voor een arbiter is het dan de kunst om de rust te bewaren. Verder houden we in de gaten of er geen mobieltjes in de speelzaal worden gebruikt. Vooral toeschouwers hebben niet door dat ook zij geen telefoon mogen gebruiken! Het is voor ons wel een stuk rustiger (saaier?) dan vroeger, omdat door de increment ‘echte’ tijdnood niet meer voorkomt.

En dan de vraag over straffen. Wanneer moeten we een straf uitdelen? En zo ja, welke? In een aantal gevallen is het simpel, omdat het in de spelregels is geregeld. Bijvoorbeeld bij een onreglementaire zet: de eerste keer krijgt de tegenstander er twee minuten bij, de tweede onreglementaire zet (van dezelfde speler) betekent het verlies van de partij. Maar vaak is het niet zo duidelijk. Als arbiter heb je dan veel vrijheid om een beslissing te nemen. In het voorwoord van de schaakregels staat hierover: ‘Een arbiter moet een beslissing nemen die gebaseerd is op billijkheid, logica en bijzondere omstandigheden.‘ En gelukkig maar. Want het gaat er toch vooral om dat we een lekker potje kunnen schaken!

Morgen zal ik proberen uit te leggen hoe het zit met (W)FM-, (W)IM- en (W)GM-titels en normen.